In gesprek: vijf dagen zonder afval

Leerling Oliwka ging een schoolweek lang de challenge aan. Vijf dagen lang legt zij een vergrootglas op het afval dat ze dagelijks in haar handen heeft. Van de materialen waar haar eten in zit, tot kledingstukken die stiekem microplastics bevatten. Om afval zoveel mogelijk te mijden, krijgt ze zes verrassingstools die haar daarbij kunnen helpen. Hoe het haar afgaat, lees je in haar dagboek.

– Dag 1– OBSERVEREN

“Vandaag heb ik vooral naar verpakkingen gekeken van dingen die ik dagelijks gebruik. Het viel me op dat in bijna alles wat ik gebruik plastic zit. Dat is natuurlijk helemaal niet duurzaam. Mijn watjes zitten in een duoverpakking; die zitten al in een plastic verpakking, maar daarom heen zit weer een grotere zak plastic. Ook mijn adventskalender heeft meer verpakkingsmateriaal dan nodig is. De chocolade achter de raampjes zit al in karton, maar daaroverheen doen ze dan weer plastic. Volgens mij is dat helemaal niet nodig.”

“Ik eet zelf sojayoghurt als ontbijt. Op de verpakking staat dat dit een duurzame keuze is, omdat het plantaardig is. Maar toen ik op de achterkant van de verpakking zocht naar hoe ik deze moest recyclen, kon ik nergens wat vinden. Dat vind ik best wel gek. Er staat op de verpakking dat het een duurzaam product is, maar ze vertellen niet hoe ik deze moet recyclen.”

Tool: Bamboe tandenborstel
Bamboe wordt gezien als een milieuvriendelijk materiaal: omdat het een grassoort is die ontzettend snel groeit en geen extra water en geen pesticiden nodig heeft. De tandenborstel is 98% biologisch afbreekbaar.

“Normaal poets ik met een elektrische tandenborstel, dus dit was even wennen. De verpakking was heel handig om te recyclen, want het plastic en het karton zat al los van elkaar. Eerlijk gezegd had ik verwacht dat het heel erg naar hout zou smaken. Maar dat was eigenlijk niet zo. Het was gewoon normaal. Dit is een prima vervanger voor de plastic tandenborstels, zou ik zeggen.”

– Dag 2 – VOEDSEL

“Ik werk zelf in de supermarkt en ik zie dat vaak groenten verpakt is in plastic. Ik vraag me wel eens af of dat echt nodig is. Daarom heb ik vandaag een klein onderzoek gedaan naar de verpakkingen. Ik ging er van uit dat plastic eigenlijk altijd slecht is. Maar ik ben erachter gekomen dat het ook voordelen heeft. Komkommers kunnen in plastic zitten zodat ze niet beschadigd worden tijdens het transport. Als dat wel gebeurt zou dat betekenen dat er een oogst verloren gaat. Dat is ook niet goed voor het milieu. Daarom kun je er beter een plastic verpakking omheen doen, en deze dan vervolgens goed recyclen. Ook las ik dat het soms zelfs duurzamer is om plastic te kiezen in plaats van glas, als je kijkt naar transport. Want glas is een stuk zwaarder, daardoor stoot een transportmiddel meer CO2 uit. Een bierflesje kan tot wel 40 keer gerecycled worden. Daarom is statiegeld ook een goede oplossing. Het is belangrijk om te scheiden, zodat de materialen hergebruikt kunnen worden.”

Tools: Herbruikbaar groente- en fruitzakje + metalen rietje
Het herbruikbare zakje is gemaakt van biokatoen. Veel van ons gebruiken – vaak eenmalig – de plastic zakjes bij het groente- en fruitschap in de supermarkt. Het katoenen zakje is een alternatief dat je kunt wassen. De zakjes zijn te koop in verschillende formaten, zodat je bijvoorbeeld ook voor een (stok)brood een eigen zak kunt meenemen naar de bakker. Maar, let op: een katoenen tasje moet je vaak gebruiken, wil je alle grondstoffen die ervoor gebruikt zijn er helemaal uit halen.

“Normaal als ik in de supermarkt ben gebruik ik een plastic zakje voor mijn broodjes. Die gooi ik daarna gelijk weg. Een herbruikbaar zakje is daar een goed alternatief voor.”

“Ik was bang dat het metalen rietje een drankje vies zou laten smaken. Maar dat gebeurde eigenlijk helemaal niet. Het enige jammere is dat je het rietje niet kan buigen. En als je niet zo vaak een rietje gebruikt, is het denk ik ook niet nodig om er een aan te schaffen.”

– Dag 3 – VERZORGINGSPRODUCTEN

“Bijna al mijn verzorgingsproducten zitten in plastic. Op veel van deze verpakkingen stonden twee pijltjes. Dit heb ik opgezocht en het blijkt te staan voor dat het bedrijf geld doneert aan een milieuorganisatie. Als een soort compensatie voor het gebruiken van plastic. Ik ben ook nog even in mijn koelkast wezen kijken, en veel etenswaren hadden dit logo ook. Sommige verpakkingen waren gemaakt van plantaardige plastics. En de meesten waren recyclebaar. Zo kan het materiaal hergebruikt worden.”

Tool: Shampoo
Naked shampoos worden ze ook wel genoemd. Shampoos die niet vloeibaar zijn, maar die een vaste vorm hebben. Je kunt de shampoo direct op je haar gebruiken, of eerst laten opschuimen tussen je natte handen. Lush, Dille en Kamille en HEMA verkopen dit soort verpakkingsloze zepen.

“Ik wist helemaal niet dat dit bestond. Een shampoo in vaste vorm had ik nog nooit gezien. Eigenlijk is er helemaal geen verschil met normale shampoo. Behalve dat je geen verpakking nodig hebt. Dan is dat natuurlijk een beter alternatief.”

– Dag 4 – KLEDINGKAST

‘’Er zit best wel een groot verschil in welke materialen duurzaam zijn en welke niet. Zo is er voor katoen veel water nodig tijdens het produceren. En laat polyester microplastic vrij tijdens het wassen.Toen ik in mijn eigen kledingkast keek, zag ik dat bijna al mijn kleding gemaakt is van 100% katoen. Sommige kledingstukken waren van 80% katoen en de overige 20% polyester. Ik probeer zelf zoveel mogelijk tweedehands kleding te kopen. Bijvoorbeeld bij Vinted. Dan hoeft zo’n kledingstuk niet helemaal opnieuw gemaakt te worden. En bovendien vind je bij kringloopwinkels altijd wel leuke dingen.”

Tool: Seepje schillen wassen
De Sapindus mukorossi zijn wasnoten die op natuurlijke wijze zeep vrij maken wanneer ze in het water worden gelegd. Een paar schillen per wasbeurt kan je vuile was schoonmaken. Zo bespaar je een grote plastic fles en de productie om van de schillen een vloeibaar goedje te maken.

“Ik heb een schil in een bak met water gelegd. Op de een of andere manier had ik verwacht dat er veel zeepsop te zien was. Maar eigenlijk bleef het water helemaal helder en ontstond er geen schuim. Het rook wel heel lekker. Toen ik mijn vinger in het water stopte voelde ik wel een soppige substantie. Duurzame alternatieven kunnen soms vrij prijzig zijn. Wat ik leuk vind aan dit product is dat het niet veel duurder is dan een fles wasmiddel. Daardoor wordt het ook toegankelijk voor mensen die een kleiner budget hebben. Bovendien was de verpakking helemaal van karton, dat kon je dus makkelijk scheiden bij het afval.”

– Dag 5 – TERUGBLIK

“De afgelopen dagen hebben me geleerd dat producten die op het eerste oog duurzaam lijken, dat niet per se zijn. Zo heb ik gemerkt dat sommige producten op de verpakking schrijven dat ze een duurzaam alternatief zijn, maar dat als je het niet vaak genoeg gebruikt of als je het wil recyclen, het helemaal niet duurzaam is. Je kunt dus wel een metalen rietje kopen, om plastic te mijden, maar als je die niet vaak genoeg gebruikt dan is dat helemaal niet duurzaam. Maar ook andersom. Soms zit er juist plastic om iets om het langer houdbaar te maken. Of om voedselverspilling tegen te gaan. Je kunt dus niet altijd gelijk zien of iets duurzaam is of niet.”

“Ook mijn perceptie op de kledingindustrie is veranderd. Ik wist al wel dat de Fast Fashion industrie niet goed was, omdat er vaak kinderarbeid achter schuilt, maar wat ik niet wist is dat sommige stoffen bijdragen aan plastic soep. Ik ga dan ook proberen om polyester zoveel mogelijk te mijden.“

Tools
“Van de tools ga ik zeker het herbruikbare katoenen zakje gebruiken als ik bijvoorbeeld broodjes haal. Dat scheelt veel onnodig plastic. Ook was ik verrast door de shampoo. Ik had niet verwacht dat de vaste vorm net zo fijn zou werken als die in een plastic fles. De tandenborstel is ook een fijn alternatief voor mensen die niet met een elektrische tandenborstel poetsen. Ik denk alleen dat ik het rietje niet vaak genoeg zou gebruiken om de grondstoffen helemaal ‘op’ te maken. Maar dat neemt niet weg dat het fijn in gebruik is.”

Wat kunnen we beter doen in het Eco Team?
“Op school recyclen we nu ongeveer een jaar. Maar misschien is er wel meer dat we kunnen doen. We kregen tijdens de lockdown bijvoorbeeld een T-shirt. Dat was een heel lief gebaar, en ik vind het super leuk dat we het kregen, maar het was misschien niet een heel duurzaam cadeau. Het lijkt me leuk om weer eens een Switch & Swap te organiseren. Zo kun je voor een lage prijs bijdragen aan een betere wereld. En de spullen die al geproduceerd zijn hergebruiken.”

“Mijn conclusie is dat je geen producten moet kopen alleen omdat ze een duurzame optie lijken. Maar je eerst moet kijken wat je thuis nog hebt, die helemaal op maken en vervolgens kunt investeren in een duurzame variant waarvan je zeker weet dat je deze ook helemaal ‘op’ kunt maken.”